Red Hartebeest  (Alcelaphus buselaphus)

Beschrijving

Het hartenbeest (Alcelaphus buselaphus) is een grote, algemene antilope uit de Afrikaanse grasvlakten. De naam “hartebeest” is aan het dier gegeven door de Boeren, die het dier vonden lijken op een hert.

Kenmerken

Het hartenbeest is een grote antilope met een korte nek, een lang smal gezicht en grote gepunte oren. De rug loopt schuin af, doordat de schouders hoger liggen dan de achterzijde. De vacht is zandkleurig geel tot donkerbruin van kleur, lichter op de achterzijde. De kleur kan echter verschillen per ondersoort. De buik en romp is wittig van kleur. De staart is middellang met zwarte haren aan het uiteinde. Beide geslachten hebben hoorns. Deze zijn sikkelvormig en diep geringd. Ze kunnen 45 tot 83 centimeter lang worden. De hoorns van het vrouwtje zijn kleiner en smaller.

Het hartenbeest heeft een kop-romplengte van 160 tot 215 centimeter, een staartlengte van 30 tot 70 centimeter en een schouderhoogte van 107 tot 150 centimeter. Vrouwtjes wegen 116 tot 185 kilogram, mannetjes 125 tot 218 kilogram.

Verspreiding en leefgebied

Het hartenbeest leeft in open, droge graslanden en savannes. Vroeger kwam hij in bijna alle grasvlakten en savannes van Afrika voor, maar de soort is tegenwoordig uitgestorven in Noord-Afrika. Hij leeft zowel op vlakten als in heuvelachtig gebied, zowel in open gebied als in meer beboste en met struiken begroeide gebieden.

Leefwijze

Het hartenbeest is voornamelijk ’s ochtends, laat in de middag en ’s avonds actief. Op het heetst van de dag zoeken ze de schaduw op. Hij leeft voornamelijk van grassen en kruiden. Bladeren vormen een klein onderdeel van het dieet. Als water aanwezig is, drinkt hij iedere dag, maar hij kan in de droge tijd overleven op het vocht uit zijn voedsel.

Hij leeft in kudden die soms uit duizenden dieren kunnen bestaan. Vooral in de droge tijd leeft hij in grote groepen. Ze leven vaak samen met andere grote hoefdieren. Oude mannetjes leven solitair in een territorium, jonge mannetjes zonder territorium leven in vrijgezellengroepen. In sommige gebieden hebben mannetjes het gehele jaar door een vast territorium, in andere gebieden hebben mannetjes enkel in de bronsttijd een territorium, en leven de dieren de rest van de tijd in vrijgezellengroepen. Een territorium wordt afgebakend met mest. In de bronsttijd vechten de mannetjes hevig, waarbij soms doden kunnen vallen, voornamelijk als dieren in hoge dichtheden leven.

Voortplanting

Één kalf wordt geboren na een draagtijd van acht maanden. De moeder verdedigt haar jong fel tegen predatoren. Sommige dieren zijn al na een jaar geslachtsrijp, andere pas na vier jaar. Het hartenbeest wordt tot negentien jaar oud.

Ondersoorten

Er zijn zeven ondersoorten. Het verspreidingsgebied van sommige van deze ondersoorten overlappen, en in deze overlappingszones komen hybrides voor, die soms als aparte ondersoorten worden gezien. Soms wordt ook Lichtensteins hartenbeest (Alcelaphus lichtensteini) als een ondersoort van het hartenbeest gezien, maar meestal wordt dit beschouwd als een aparte soort.

• Noord-Afrikaanse koe-antilope (A.b. buselaphus) – Noordwest-Afrika, uitgestorven in 1925
• Tora-hartenbeest (A.b. tora) – Oost-Soedan, Noord-Ethiopië
• Swaynes hartenbeest (A.b. swaynei) – Ethiopië
• Cokes hartenbeest of kongoni (A.b. cokei) – Zuid-Kenia, Noord-Tanzania
• Lelwel (A.b. lelwel) – Tsjaadmeer tot Turkanameer
• Westelijk hartenbeest (A.b. major) – West-Afrika
• Kaaps hartenbeest of kaama (A.b. caama) – Etosha, Kaap, Kalahari